پرنده

پَرَنده یا مُرغ^[۱] به جانوران مهره‌داری گفته می‌شود که بدنی پوشیده از پر دارند، خونگرم اند، بال دارند، بر روی دوپا راه می‌روند و تخم می‌گذارند. بیشتر پرندگان توانایی پرواز دارند. نزدیک به ۱۰،۰۰۰ گونه پرنده در سراسر جهان وجود دارد.

بیشتر پرندگان برای پرواز سازش یافته‌اند. شکل آن‌ها چنان است که مقاومت هوا را در هنگام پرواز کم می‌کند. افزون بر این، پرندگان پروازی نسبت به جثه‌ای که دارند سبکند. سبکی آن‌ها تا حدی به جهت آن است که بیشتر استخوان‌های آن‌ها توخالی است. علاوه بر این، کیسه‌های هوادار کوچک در همه جای بدن خود دارند. کیسه‌های هوادار مانند بالن‌های کوچک کار می‌کنند. پرهای بال و دم پرندگان کمک خوبی برای پرواز آن‌ها است. ماهیچه‌های نیرومند بال‌ها نیز در پرواز به آن‌ها یاری می‌کند. پرندگان مانند داران خونگرم‌اند. بدن آن‌ها حتی از بدن انسان گرم‌تر است. بدن برخی از پرندگان دمای در حدود ۴۵ درجه دارد.^[۲]

همهٔ گونه‌های پرندگان تخم می‌گذارند. بیشتر پرندگان برای تخم‌های خود لانه می‌سازند. تخم پرندگان چند روزی باید گرم نگاه داشته شود تا جوجه در آن تشکیل شود. بیشتر پرندگان با خوابیدن روی تخم آن را گرم نگه می‌دارند. در بسیاری از پرندگان پدر و مادر به نوبت روی تخم‌ها می‌خوابند. در بعضی دیگر تنها مادر روی تخم می‌خوابد و فقط برای تهیه خوراک لانه را ترک می‌کند. در سرزمین‌های گرم چند نوع از پرندگان تخم‌های خود را در آفتاب قرار می‌دهند تا جوجه‌ها به عمل آیند. بعضی از جوجه‌ها پس از خروج از تخم ‌اند، مانند جوجه سینه‌سرخ و گنجشک. این جوجه‌ها ناتوان نیز هستند. بعضی دیگر از کُرک پوشیده‌اند. مانند جوجه‌های مرغ و اردک و می‌توانند به محض خروج از تخم راه بروند.^[۲]

غذای پرندگان گوناگون متفاوت است و گاه از روی منقار آن‌ها می‌توان نوع تغذیه آن‌ها را حدس زد. منقار سرخ‌قبا کوتاه و مخلوطی است و برای شکافتن دانه مناسب است. باز، منقار تیز و خمیده دارد که برای دریدن طعمه مناسب است. مرغ زمزمه‌گر منقار دراز و باریکی دارد که برای مکیدن شهد گل‌ها مناسب است. منقار پلیکان بسیار بزرگ است و سبد خوبی برای جا دادن ماهی‌ها. هیچ پرنده‌ای از هر نوع که باشد دندان ندارد و غذا را در سنگدان خود آسیا می‌کند.^[۲]